Ga voor groen en gezond met aandacht voor betere voeding, bewuster eten, minder verspillen en nuttig gebruik van organisch afval.
Wat is een circulaire voedingstransitie?
Een circulaire voedingstransitie op lokaal niveau is groen en gezond. Ze zet in op het volledige voedselsysteem. Van productie tot consumptie. Van verspilling vermijden tot organisch afval nuttig gebruiken.
In dit model staan kringlopen van voedsel en alles wat er bij komt kijken centraal. Een gemeente kan werk maken van bewustwording op allerlei gebieden zoals verpakkingen, verspilling en korte(re) ketens.
De (rechtstreekse) relaties tussen landbouwer en consument worden (weer) belangrijk. Het kan logistieke ketens verkorten en de behoefte aan verpakkingen verminderen. In sommige toekomstscenario’s kan stadslandbouw – ook de verticale variant – gemeenten toelaten om zelf een deel van hun voedsel te produceren. Hierbij worden voedselafval en water hergebruikt in gesloten lussen.
Toekomstgerichte landbouw stapt over van synthetische naar organische meststoffen. Ze zet in op gewasvariatie voor meer biodiversiteit. Reststromen krijgen een tweede leven als voeder, compost of bodemverbeteraar. Of ze dienen als bron van hernieuwbare energie.
Waarom
Waarom
Gezonde en duurzame voeding biedt antwoorden op dringende kwesties: obesitas, ondervoeding, CO2-uitstoot, druk op vruchtbare gronden en landbouw ...
Een doordacht voedselbeleid versterkt ook de veerkracht van steden en gemeenten – met sociale, ecologische én economische voordelen. Een integrale aanpak loont het best omdat voedsel ook raakt aan andere thema’s zoals klimaat, handel, onderwijs en welzijn.
Voedselverspilling aanpakken verkleint ook je milieu- en klimaatimpact. Zeker omdat je als lokaal bestuur snel kunt schakelen, en omdat je directe relaties onderhoudt met je gemeenschap. Dit maakt je uitstekend geplaatst om verandering aan te wakkeren.
Hoe
Hoe
Als gemeente kun je gesprekken bevorderen tussen lokale actoren zoals landbouwers, verwerkers, retail en horeca. Samen bouwen ze aan een circulair voedingssysteem voor de regio.
Ondersteun projecten die voedseloverschotten verwerken en verdelen. Foodsavers en soortgelijke initiatieven zijn actief in bijna elke regio in Vlaanderen. Platformen om voedseloverschotten te delen maken voedselverspilling minimaal.
Hou ook in je aankoopbeleid rekening met duurzame criteria. Zo geef je het goede voorbeeld aan burgers én spoor je producenten aan om duurzamer te werken.
Zorg dat nutriënten uit organisch afval en afvalwater worden omgezet in nieuwe producten – van organische meststoffen en biomaterialen tot bio-energie. Groenbeheer kan meer doen met bermmaaisel en hout uit onderhoudswerken. En denk eraan: de relatie tussen verpakkingen, voeding en catering verdient aandacht bij horeca en evenementen. Ontdek hier hoe je een groen evenement organiseert.
In de praktijk
In de praktijk
De Antwerpse voedselhub toont hoe een voedselstrategie transitie en samenwerking structureert. Het project streeft naar efficiënte en duurzame voedseldistributie. Onder andere door reststromen uit de haven op te waarderen en voedseloverschotten te voorkomen.
Voor dit project werkten voedselstrategiecoördinatoren samen met stadsdiensten zoals sociale dienstverlening en ‘business and innovation’. Ze deden een beroep op de ‘Innovatieruimte Klimaat & Leefmilieu’ om een sociaal-circulair project op poten te zetten, ondersteund door designstudio Pantopicon.
Na visievorming in cocreatie en gerichte een-op-eengesprekken met belanghebbenden, ontstonden drie projecten:
reststromen uit de haven benutten
overschotten van retailers opwaarderen
logistieke procesbegeleiding optimaliseren
In het Kielsbroek worden bijvoorbeeld winkeloverschotten verwerkt tot halffabricaten – oud brood wordt grondstof voor nieuw gebak.
Partners als TRI-VIZOR, Stroom Maatwerk, ILVO, Kunnig vzw en Colruyt Group onderzoeken de economische haalbaarheid. Pilootprojecten zoals deze leveren onmisbare inzichten voor opschaling.
