Circulair bouwen in Vlaanderen

Vandaag hebben we te weinig weet van wat er in onze gebouwen zit. Om hergebruik en recyclage te stimuleren moeten we een betrouwbaar en zorgvuldig beeld hebben van de samenstelling van materialen in bouwwerken en producten.  Dit inzicht ontbreekt vandaag grotendeels. 

 In dit werkpad werken we toe naar de invoering van een bouwwerkpaspoort. Tegelijk benutten we de opportuniteiten van digitalisering in de Vlaamse bouwsector.  Via het uitwerken van een BIM-standaard en het maken van een duidelijk afsprakenkader, zorgen we ervoor dat informatie-uitwisseling tussen de betrokken partijen in de keten versterkt.   

Beleidsmakers en bedrijfsleiders nemen een te afwachtende houding aan. We willen dat ze proactief investeren in circulaire oplossingen. Voor meer welvaart en welzijn, en om de klimaatverandering het hoofd te bieden.

In dit werkpad onderzoeken we, hoe via het beleid bepaalde knelpunten kunnen worden weggewerkt. Daarnaast volgen als werkagenda relevante Europese initiatieven mee op (bv. Circular Economy Act, End of Waste criteria,  Construction Products Regulation, Buy Better to Build Better) en communiceren erover naar de stakeholders. 

We kijken te veel naar wat een gebouw financieel kost. We willen dat ook de kosten voor milieu en maatschappij worden meegeteld in beslissingen over investeringen, ontwerp en businessmodellen. In de TOTEM tool wordt circulariteit meer geïntegreerd en er komt een TOTEM voor infrastructuurwerken. We volgen ook de herziening van de Europese regelgeving rond energieprestaties van gebouwen (EPBD richtlijn) met aandacht voor de materiaalvoetafdruk. 

Daarnaast ondersteunen we overheden en private opdrachtgevers die circulariteit willen integreren in hun (ver)bouwprojecten en daarbij aan de slag gaan met tools als TOTEM, GRO… . 

Er is te veel versnippering. We willen kernen verdichten, meer functies bij elkaar brengen en een infrastructuur die dat ondersteunt. Zo brengen we wonen, werken en infrastructuur in balans met natuur en water.

Dit thema wordt reeds door verschillende andere programma's opgepakt, dus voorlopig zijn er geen acties binnen de werkagenda geformuleerd. 

We zien hergebruik en recyclage vaak als duur of tweederangs. Terwijl hergebruik de voorkeur moet krijgen boven nieuwe materialen, mét behoud van veiligheid en milieunormen.

Concreet willen we de toepassing van de hergebruiksinventaris bevorderen en werken we aan een technisch kader voor hergebruik. Ook de rol van de materialenbanken en digitale vraag & aanbodplatformen worden onderzocht. Tot slot willen we kennis over selectieve sloop en hoogwaardige recyclage vergroten

We verspillen veel waardevolle grondstoffen door ze onzorgvuldig te gebruiken. We willen maximale waarde halen uit wat we hebben en iedereen toegang geven tot wat nodig is. Water en energie regelen we lokaal, met slimme opslag en distributie.

De thema's water en energie worden door andere programma's uitgewerkt. Voorlopig zijn er daarom geen acties binnen de werkagenda.

De bouwsector is versnipperd, wisselt onvoldoende kennis uit en toont te weinig vertrouwen. Ons doel is een netwerk waar iedereen samenwerkt om materialen, bouwproducten en bouwwerken beter te beheren. Zo verminderen we tegelijk de druk op werknemers en omgeving.

Dit doen we door ervaringen van ketensamenwerking te delen, overheden te ondersteunen om samenwerkingscriteria (oa bouwteams) in aanbestedingen te integreren en we verkennen de rol van sociale economiebedrijven in circulair bouwen.

We gaan na hoe circulaire bouwprincipes bijdragen tot betaalbaar wonen. We onderzoeken en testen financieringsmodellen uit, maar ook hoe alternatief eigenaarschap kan ondersteund worden.  En we ondernemen acties rond collectieve wijkrenovaties om de kosten onder controle te houden.

Vanuit de hefboom financiering zullen de ervaringen in het beoordelen van investeringen in circulaire bouwprojecten gedeeld worden met de community van de werkagenda.

We communiceren op een inspirerende en laagdrempelige manier over circulair bouwen. Op de website delen we een actueel overzicht van relevante tools en tonen we hoe o.a. lokale besturen circulair kunnen (ver)bouwen. 

We brengen circulariteit aan bod in onderwijs en opleiding zodat bouwprofessionals de nodige kennis en vaardigheden kunnen ontwikkelen.

Het kortetermijndenken moet baan ruimen voor duurzame en circulaire principes. Concreet: ontwerpen met een minimale milieubelasting en met toekomstige functies en doeleinden in het achterhoofd. In dit werkpad brengen we belemeringen en kansen voor toekomstgericht bouwen in kaart en stellen een actieplan op. We ondersteunen ook experimenten richting implementatie naar innovatieve materialen met een lage milieu-impact en volgen initiatieven als het charter bio-circulair bouwen, klimaatdak...