Maak werk van circulaire publieke ruimte en infrastructuur. Maak zoveel mogelijk gebruik van wat er al is, en neem je voorbeeldrol als lokaal bestuur op.
Wat is het?
Wat is het?
Openbare ruimte is meer dan bestrating, groen en verlichting. Het is de plek waar we leven, ons verplaatsen, elkaar ontmoeten en de stad ervaren. Tegelijk vragen al die wegen, pleinen, bruggen en rioleringen massa’s grondstoffen, energie en onderhoud. Overheidsuitgaven en investeringen spelen een cruciale rol in de vormgeving van de omgeving. Een lokaal bestuur kan als geen ander circulaire principes toepassen in het openbaar domein.
Afbreken en recyleren? Hergebruiken? Of behouden en er meer uithalen? Hergebruik van materialen zoals kasseien, betonklinkers, straatmeubilair, boordstenen en speeltoestellen biedt steden en gemeenten een concrete hefboom om duurzaamheidsambities waar te maken. Hoewel er initiatieven zijn in hoogwaardige recyclage en hergebruik, blijft het hergebruik van grote volumes producten in de openbare ruimte beperkt.
Een circulaire aanpak kan ook aansluiten op de nood aan een klimaatadaptieve gemeente, met meer ruimte voor wateropvang, infiltratie en groen.
Beeld: Sint-Niklaas
Een voorbeeld
De Grote Markt van Sint-Niklaas werd omgetoverd tot een groenere, klimaatbestendige en autoluwe publieke ruimte. Dankzij onder andere:
Hergebruik van materialen
Verplaatsing van infrastructuur
Klimaatadaptieve maatregelen
Onderzoek en monitoring
Waarom hierop inzetten?
Waarom hierop inzetten?
De belangrijkste drijfveren? Lokale economische innovatie, een lagere milieu-impact en minder grondstoffenverbruik.
Op (langere) termijn profiteer je van een grotere financiële efficiëntie door een lagere Total Cost of Ownership. Bouwen aan de publieke ruimte kan modulair, met oog op hergebruik en aandacht voor duurzamere materialen. Een langere levensduur van materialen en producten – door betere kwaliteitskeuzes aan het begin of meer hergebruik – kunnen kosten besparen.
Wil je als lokaal bestuur een voorbeeldrol opnemen? Het is een manier om de doelen rond klimaat, afvalvermindering en SDG’s tastbaar te maken. Zichtbare ingrepen in het openbaar domein versterken bovendien het imago van de stad/gemeente als duurzame actor.
Circulaire projecten in de publieke ruimte stimuleren vaak de lokale maakindustrie, herstelbedrijven of sociale economie. Bijvoorbeeld: zet lokale kringloop- of maatwerkbedrijven in om straatmeubilair te herstellen of materialenbanken draaiende te houden.
Tot slot: de toepassing van circulaire principes nodigt uit tot experimenteren en samenwerking tussen diensten, studiebureaus, aannemers en kennisinstellingen. Zo versterken steden hun innovatieve capaciteit.
Opnemen in beleid
Met de Europese Green Deal als leidraad mikt Vlaanderen tegen 2050 op een circulaire economie. Tegen 2030 zou het materiaalgebruik al met 30% moeten afnemen. De publieke ruimte slim beheren kan het verschil maken. Doe je voordeel met deze 4 simpele stappen om openbare ruimte meer circulair te maken.
1
Ken je context.
Voorbeeld: ga na wat er al is gedaan in je gemeente of regio en wat de bestaande engagementen zijn die aanknopingspunten bieden voor meer circulariteit in de publieke ruimte, zoals ruimtelijke beleidsplannen, een klimaatplan of deelname in Green Deals.
2
Doe een omgevingsanalyse.
Voorbeeld: Krijg inzicht in de materiaalbehoeften in (stedelijke en publieke) projecten en infrastructuur. Welke (grote) investeringen, aanpassingen en onderhoudswerken zijn er nodig? Denk hierbij aan mobiliteit, straten en pleinen, maar evengoed aan cultuur, sport en jeugdinfrastructuur.
3
Check het bestuursakkoord.
Voorbeeld: Waar wil de gemeente echt op inzetten en wat is kansrijk?
4
Neem acties op in de meerjarenplanning.
Voorbeeld: Innoveer je eigen infrastructuur om je voorbeeldfunctie te versterken en duurzame oplossingen dichter bij de burger te brengen. Zet in op projecten die circulaire principes volgen. En pas in infrastructuurprojecten meerdere van die principes toe.
Meer voorbeelden en toepassingen ontdek je in de gids van VVSG.
