ICT

Doelstelling 1: gebruik minder materialen

• Deel ICT-apparaten zoals beeldschermen met collega’s. In veel organisaties is de bezetting nooit 100 procent. Je hoeft dus niet voor iedereen een beeldscherm te voorzien.
• Beperk het aantal multifunctionals / printers. Vaak is het beleid over afstand van een medewerker tot een printer nog niet aangepast aan het nieuwe werken. Er wordt veel minder geprint dus er zijn minder toestellen nodig.  
• Denk eraan dat huren of leasen niet per se circulair is, zeker als er standaard korte gebruikstermijnen gelden. Het komt erop aan om transparantie te garanderen en de keten te sluiten voor hergebruik of een langere levensduur.
• Moedig hergebruik binnen de organisatie aan. Bijvoorbeeld oudere apparatuur te gebruiken voor toepassingen met lagere functionele vereisten. Nieuwe medewerkers kunnen toestellen krijgen van collega’s die uit dienst gaan.
• Geef de voorkeur aan toestellen met minder materiaal en onnodige accessoires.
• Overweeg hergebruik van apparaten buiten de organisatie door schenking of tweedehandsverkoop. Zorg er wel voor gegevens veilig zijn verwijderd. Bij internationale schenking moet je ook rekening houden met de CO₂-emissies van transport, en garanties vragen om e-waste dumping te voorkomen.

Doelstelling 2: verminder de hoeveelheid niet-hernieuwbare ‘virgin’ input

• Koop eventueel tweedehands of refurbished ICT-apparatuur. Die is van vergelijkbare kwaliteit als nieuw en wordt geleverd met garanties. Een slimme zet om de vraag naar nieuwe grondstoffen te verminderen. Het raamcontract van refurbished laptops in Ierland kan je hierbij inspireren.
• Neem energieverbruik op als criterium in je bestek, bijvoorbeeld via levenscycluskosten (LCC). Energieverbruik is een belangrijke kostenpost bij ICT en heeft een forse impact op de CO₂-uitstoot. De Europese LCC-tool vertelt je er alles over.
• Besteed aandacht aan verpakking en transport van apparatuur. Overweeg levering in laptoptassen of herbruikbare boxen. Stel eisen aan het wagenpark voor levering en reparaties. Geef de voorkeur aan reparaties ter plaatse. Het ‘generieke criterium voor verpakkingen’ kan van toepassing zijn.

Gebruik meer secundaire/gerecycleerde en/of biobased materialen om de afhankelijkheid van primaire grondstoffen en schaarse materialen te verkleinen.

Doelstelling 3: verleng de gebruiksduur

• Vraag om de garanties op te rekken. Stel een langere waarborgperiode vast of vraag in je bestek naar de meerprijs voor een extra jaar garantie.
• Maak contractuele afspraken voor onderhoud en herstelling na afloop van de garantieperiode. Neem dit op in je overeenkomst met de leverancier, of sluit een apart contract af met een betrouwbare externe reparatiedienst. Ook een optie: een interne onderhoudsdienst. Die kan deels worden opgevangen door een technische school met opleidingen gericht op hardware-onderhoud.
• Kies producten die je kunt upgraden, bijvoorbeeld simpele uitbreidingsmogelijkheden voor geheugen in de apparatuur.
• Ontwerp voor een lange levensduur. Let op de levensduur van de batterij en neem criteria op voor de bestendigheid tegen schokken, trillingen, vallen en temperatuurschommelingen. Gebruik extra bescherming tegen beschadiging (hoesjes, draagtassen ...).
• Hou rekening met de mogelijkheden voor herstelling en onderhoud. Tip: iFixit berekent hoe goed apparaten te herstellen zijn, onder andere op basis van de vervangbaarheid van batterijen met standaardgereedschap. Neem eventueel in je bestek op dat batterijen vervangbaar moeten zijn en dat leveranciers reserveonderdelen x-aantal jaar beschikbaar moeten stellen.
• Bepaal de gebruiksduur op basis van de functionele behoeften van de gebruiker in plaats van algemene standaardtermijnen te hanteren.

Doelstelling 4: maximaliseer hergebruik van producten of onderdelen

• Ontwerp voor demontage (design for disassembly) en modulair ontwerp. Producten die eenvoudig uiteen te halen zijn, vergroten de kans op hergebruik na refurbishment, óf een hoogwaardig tweede leven voor de onderdelen.
  • Upgraden: je kunt onderdelen van een apparaat vervangen of upgraden om de prestaties te verbeteren (bijvoorbeeld RAM-geheugen van een laptop om snelheid te vergroten).
  • Repareren: je kunt een apparaat repareren als er een defect optreedt (bijvoorbeeld de kapotte batterij van een smartphone vervangen).
  • Onderhouden: je kunt een apparaat goed onderhouden om optimale prestaties te behouden (bijvoorbeeld ventilatieopeningen schoonmaken om oververhitting te vermijden).
• Leg met leveranciers contractuele afspraken vast over terugname en hergebruik bij einde levensduur, eventueel met bepaling van de restwaarde. Vraag garanties voor hergebruik. Zo moedig je de leverancier aan om een gesloten kringloop te realiseren en waarde te halen uit teruggenomen apparatuur.
• Zet circulaire verdienmodellen op:
  • Sluit een overeenkomst af met een refurbisher om gereviseerde apparaten terug aan jouw organisatie of andere afnemers te verkopen, of om bruikbare onderdelen te hergebruiken.
  • Werk samen met hergebruikcentra en kringwinkels om nog bruikbare toestellen door te verkopen. Als ze niet meer bruikbaar zijn, kan een erkende ophaler ze verantwoord verwerken.
  • Vraag transparantie over wat er met de apparatuur gebeurt (is de kringloop gesloten?) en verzeker je dat gegevens veilig worden verwijderd om de privacy te garanderen.

Doelstelling 5: maximaliseer hergebruik van materialen

• Ontwerp voor recyclage (design for recycling). Materialen moeten makkelijk van elkaar te scheiden zijn, en kritieke grondstoffen moeten eenvoudig teruggewonnen kunnen worden. Goed voor eenvoudigere recyclage en minder verlies van waardevolle materialen.
• Zorg voor inzicht in materialen. Stel in je criteria dat kunststofonderdelen moeten worden gemarkeerd met het type kunststof volgens de relevante ISO-normen. Dit vereenvoudigt de scheiding en recyclage van verschillende kunststofmaterialen.
• Leg contractuele afspraken vast over terugname en recyclage. Neem in je bestek op dat de leverancier verantwoordelijk is om apparatuur terug te nemen en te recycleren als die niet kan worden hergebruikt. Vraag transparantie over het verwerkingsproces en de eventuele restwaarde van materialen.
• Beperk toxische stoffen die schadelijk zijn tijdens productie en/of gebruik. Transparantie over chemische stoffen en naleving van de Reach-wetgeving zijn belangrijk. Raadpleeg de EU GPP-criteria en de lijst met toegestane chemicaliën van TCO Certified om risicovolle vervangingen te vermijden.
• Zet circulaire verdienmodellen op. Werk samen met IHM erkende inzamelaars en zorg ervoor dat apparatuur wordt afgevoerd naar erkende verwerkers. Eis transparantie over het sluiten van de materiaalkringloop en verzeker je dat gegevens veilig worden verwijderd.