Op deze pagina
Doorontwikkeling CE Monitor
Eind 2021 leverden we een monitor op die de voortgang weergeeft van de circulaire economie in Vlaanderen. In deze cluster gaan we op zoek naar indicatoren om de monitor verder uit te bouwen.
Er ontbreken bijvoorbeeld indicatoren over het productieperspectief, over hogere R-strategieën* en de effecten van de transitie. We sporen hiervoor nieuwe databronnen en methodologieën op. Zo zorgt de monitor voor nog gerichtere feedback op het beleid voor de transitie naar de circulaire economie.
*De R-ladder geeft de mate van circulariteit aan. Hoe hoger een strategie op de R-ladder staat, hoe meer circulair ze is.
Scenario-ontwikkeling rond circulaire economie en trendopvolging
In deze cluster onderzoeken we de gevolgen van concrete doelstellingen voor de circulaire economie. We rekenen hiervoor verschillende scenario’s door, waarbij we gebruikmaken van de indicatoren ontwikkeld in cluster 1 (doorontwikkeling van de CE monitor).
We gebruiken en verdiepen onze kennis over het voorspellen van circulaire en duurzame ontwikkelingen. En we onderzoeken hoe maatschappelijke en economische trends de overgang naar een circulaire economie beïnvloeden. Al die informatie nemen we mee in onze scenario-analyses.
Socio-economische effecten van het beleid
In ons huidige systeem wordt er vooral geproduceerd om te consumeren. Gevolg: grondstoffen worden alsmaar schaarser. De situatie vraagt om een ommezwaai naar een circulaire economie, die tegelijk een hefboom is voor de klimaattransitie. Overheden hebben er dus alle belang bij om stevig in te zetten op een kringloopeconomie.
Toch is die omslag niet evident. Want wat is het effect van beleidsmaatregelen zoals heffingen, subsidies, normen, uitgebreide producentenverantwoordelijkheid, kennisdeling, labels, circulair aankopen ...?
Als de overheid bijvoorbeeld eist dat producten meer gerecycleerd materiaal moeten bevatten (zoals de EU voorstelt in de Green Deal), dan heeft dit directe gevolgen. De vraag naar gerecycleerd materiaal stijgt, terwijl die naar nieuwe grondstoffen daalt. Dat heeft op zijn beurt een invloed op de prijzen. Er komt ook meer gerecycleerd materiaal beschikbaar, met een weerslag op de hele keten: van productie tot gebruik en einde levensfase.
Om deze complexe, onderling verbonden markten te doorgronden, passen we numerieke simulatiemodellen toe die ons helpen om vooraf de effecten te voorspellen.
De transitie naar een (meer) circulaire economie zal zich ook laten voelen op de arbeidsmarkt. Er zullen jobs verloren gaan én bijkomen, en de kwaliteit van het werk zal veranderen.
Om de vragen in deze cluster te beantwoorden, bundelen VITO, HIVA en KU Leuven de krachten in een aanpak die kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksinstrumenten combineert.
Juridische knelpunten
Een vlotte overgang naar een circulaire economie brengt juridische knelpunten met zich in de wet- en regelgeving. Denk aan belemmeringen op het vlak van fiscaliteit, productwetgeving, bestrijding van greenwashing, contractenrecht, productveiligheid en -aansprakelijkheid, goederenrecht, milieurecht en aanbestedingsrecht.
Tel daar nog de ingewikkelde verdeling van bevoegdheden bij over de verschillende niveaus – van lokaal en regionaal tot federaal en Europees.
En dan is er nog de Europese Green Deal die met veel nieuwe wetten komt, waarvan een groot deel over de circulaire economie gaat. Dit zorgt voor extra uitdagingen. Het juridische team van het Steunpunt Circulaire Economie zoekt naar oplossingen voor deze knelpunten. Dit team bundelt de kennis van onderzoekers van de UHasselt en de KU Leuven.
Discourse, gedrag en sturingsstrategieën
Voor een succesvolle overgang naar een circulaire economie, moeten we begrijpen (en waar mogelijk voorspellen) hoe gedrag en beleid elkaar beïnvloeden. We focussen in deze cluster op drie zaken:
We vergaren inzicht in de manier waarop burgers, organisaties en bedrijven nu omgaan met circulaire strategieën en wat ze ervan vinden.
We zoeken uit wat mensen motiveert, zodat we kunnen voorspellen hoe ze op nieuw beleid zullen reageren.
We vergelijken verschillende beleidsmaatregelen om te zien welke het beste werken. Zo kunnen we goed onderbouwd advies geven aan beleidsmakers.