CIRCAT - Circulair aanbestedingspakket voor technieken

Ontwikkeling van een circulair aanbestedingspakket voor technische installaties

Circulair bouwen spitst zich in Vlaanderen vooral toe op slim ontwerp en doordachte materiaalkeuzes. Op het vlak van technische installaties zoals elektriciteit, sanitair ... zien we echter nog een voornamelijk lineair economisch model. Om circulariteit te verankeren in het volledige bouwproces, moet een circulaire aanpak gestimuleerd worden in àlle facetten. Bovendien zijn technische installaties onderhoudsgevoeliger dan andere gebouwlagen, wat een groot potentieel betekent om efficiënter om te gaan met die grondstoffen en materialen. 

Met dit project wenst studiebureau Boydens engineering, samen met VITO/EnergyVille, bouwheer Revive en een stakeholdergroep van industriële marktspelers, een pakket aan relevante circulaire gunningscriteria voor technieken ontwikkelen. Dat pakket evalueert de circulariteit van technische installaties op een gewogen manier, zonder fabrikant- of productafhankelijk te zijn. Het is bruikbaar als aanvulling op de klassieke gunningscriteria, om de markt te stimuleren en bouwheren te begeleiden bij het integreren van circulaire bouwprincipes. Later kan het ook zwaarder wegen, om zo stappen in de juiste richting te belonen zonder afschrikeffect. 

We konden ons ontwikkelde gunningspakket ook meteen inzetten, aangezien we als ingenieursbureau betrokken zijn bij de conceptualisering, het ontwerp en de monitoring van technische installaties in (middel)grote gebouwen. Zo konden we de haalbaarheid en impact van het pakket al toetsen aan de praktijk. 

BELANGRIJKSTE
RESULTATEN

  1. Op basis van deskresearch maakten we een longlist met 23 parameters relevant voor technische installaties. Na enkele stakeholderconsultaties verwerkten we die tot een basispakket van 12 relevante circulaire gunningscriteria voor technieken. 
  2. De 12 essentiële parameters werden uitgewerkt in een Exceltool bestaande uit een lijst van ongeveer 30 meerkeuzevragen voor de verschillende domeinen HVAC, sanitair en elektriciteit. 
  3. De Exceltool evalueert de mate waarin de aannemer bij de keuze van de materialen, componenten en uitvoeringsmethode rekening houdt met circulaire bouwconcepten. 
  4. Met de score uit de tool kunnen bouwheren en beslissingsnemers een vergelijking maken tussen verschillende offertes, afhankelijk van in welke aspecten de aannemer circulariteit wil toepassen. 

BELANGRIJKSTE
GELEERDE LESSEN

  1. Om de stroom of kringloop te beperken, is het belangrijk om bij de start van een project overdimensionering van installaties te vermijden, te meer dat bij sommige installaties kan resulteren in een lager rendement. 
  2. De grootste uitdaging om de kringloop van technische installaties te kunnen sluiten, is momenteel het kunnen garanderen van technische prestaties en productgarantie bij herfabricatie en hergebruik. 
  3. De discussie opbouw versus inbouw komt vaak voor bij technische installaties, gelaagdheid is vaak mogelijk als de ruimte dat toelaat. In het geval van renovatie- of herbestemmingsprojecten zijn beschikbare oppervlakten vaak ruim. 
  4. Fabrikanten en verdelers van technieken hebben interesse in circulaire bouwconcepten, maar door het ontbreken van een bredere kennis van circulaire principes, beperkt zich dat vaak tot slechte een enkele parameter. Door die principes op te nemen in een aanbestedingstraject, wordt de markt gesensibiliseerd
8 leveranciers in klankbordgroep
8 consultatiesessies stakeholders
3 mogelijke testcases
12 parameters in tool

WAT BRENGT
DE TOEKOMST?

Tijdens het project merkten we dat, zeker bij kleinere bouwprojecten, het ontwikkelde aanbestedingspakket met de 12 essentiële parameters als barrière werd ervaren tijdens de aanbestedingsfase. Tijdens die fase is er veel tijdsdruk waardoor het lastig is om de nodige input van onderaannemers en leveranciers op te vragen terwijl die partijen nog niet vastliggen. Daarom zou het een kansrijk vervolgproject zijn om het aanbestedingspakket voort uit te werken tot een zelfevaluatietool voor aannemers. Zo kan een aannemer, onafhankelijk van enige tijdsdruk, zelf evalueren of hij al (voldoende) rekening houdt met circulaire principes bij de keuze van materialen, componenten en uitvoeringsmethode, en kan hij zien waar er nog verbetering mogelijk is.