Zuhal Demir maakt 2,8 miljoen euro vrij om Vlaanderen te laten versnellen in circulair bouwen

donderdag 17 december 2020

Circulair bouwen is één van de belangrijke pijlers van het Vlaamse circulaire economiebeleid. Gebouwen worden niet meer louter tegen de vlakte gegooid, maar glas, beton en staal worden gebruikt om nieuwe gebouwen mee op te trekken en bouwwerken worden fundamenteel herdacht om de afvalberg minimaal te houden. Op initiatief van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir, Vlaanderen Circulair en de OVAM werd in de zomer van 2020 een subsidieoproep gelanceerd voor innovatieve bouwprojecten die de principes van circulair bouwen toepassen. Vandaag werden 29 projecten geselecteerd die in totaal kunnen rekenen op 2,8 miljoen euro steun. “De Vlaming is geboren met een baksteen in de maag, maar er zijn nog zoveel winsten te boeken als we op grote schaal circulair bouwen. Om innovatieve technieken de kans te geven hun meerwaarde te bewijzen en later op te schalen naar de gehele bouwsector, investeren we hier sterk in”, aldus Demir.

Geen nieuwbouw, maar circulaire bouw, moet het uitgangspunt worden in de toekomst. Daar is in de bouwsector vriend en vijand het over eens. Door circulair bouwen als nieuwe norm te hanteren, sluiten we kringlopen, verminderen we de afvalberg, en kunnen we alsnog unieke bouwwerken creëren. Een circulaire bouweconomie gaat over meer dan alleen maar recycleren. Het gaat over het fundamenteel herdenken van bouwwerken, hoe organisaties ze aanbesteden en financieren en hoe alle onderdelen en systemen in een gebouw worden toegepast. Denk bijvoorbeeld aan levensverlenging, herbruikbaarheid, demonteerbaarheid voor herstel en vervanging, het invoeren van ‘as-a-service’ modellen (bv. huren installaties in plaats van ze te kopen), het ondersteunen van modellen voor gedeeld gebruik ...

Met de financiële ondersteuning willen Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir, de OVAM en Vlaanderen Circulair experimenten aanmoedigen in de transitie naar een circulaire economie, één van de prioritaire thema’s van de langetermijnvisie ‘Visie 2050’ van de Vlaamse Regering.  

“De bouw- en vastgoedsector is een uitgelezen sector om materiaalkringlopen te gaan sluiten. De hoeveelheid aan materialen, en bijhorende CO2-uitstoot, is immers immens. Ook is de bouw in Vlaanderen een lokaal verankerde sector, met veel regionale bedrijven en een directe en indirecte tewerkstelling van ongeveer 430.000 jobs. Vandaag worden al grote inspanningen m.b.t. selectieve inzameling en recyclage geleverd, maar met de projectoproep gaan we een stap verder in de bouwinnovatie”, aldus Demir.

“De bouw- en vastgoedsector is een uitgelezen sector om materiaalkringlopen te gaan sluiten. De hoeveelheid aan materialen, en bijhorende CO2-uitstoot, is immers immens. Ook is de bouw in Vlaanderen een lokaal verankerde sector, met veel regionale bedrijven en een directe en indirecte tewerkstelling van ongeveer 430.000 jobs."
- Zuhal Demir, Vlaams minister van Omgeving

Het team Vlaanderen Circulair bij de OVAM ontvingen in totaal 75 projectvoorstellen. 29 projecten van diverse partnerschappen, ontvangen nu projectsubsidies. Tot 80% van de projectkosten worden gesubsidieerd, met een maximaal subsidiebedrag van 100.000 euro. De projecten zullen afgelopen zijn tegen eind 2022. Een onderzoeksgroep volgt in de tussentijd de projecten op om lessen uit de experimenten voor de hele bouwsector en het beleid bruikbaar te maken. 

Enkele voorbeelden van projecten

  • Circulaire Campus (CirCa) Limburg is een nieuwe, multidisciplinaire samenwerking op het wetenschapspark in Diepenbeek die tot doel heeft om vanuit verschillende expertises en een breed perspectief circulaire bouw te promoten. Dit multidisciplinair onderzoeks- en valorisatiecentrum wordt gecentraliseerd in een circulair gebouw, CircuLab, op campus Diepenbeek. De POM Limburg krijgt Vlaamse steun om het ontwerp- en bouwproces te gebruiken als leerschool voor toekomstige projecten.
  • In Westerlo wordt in 2021 het meest circulaire kantoor van Vlaanderen gebouwd. Het gebouw is dus tegelijk een grondstofdepot voor toekomstige gebouwen. Elk onderdeel van het gebouw is herbruikbaar of uitwisselbaar op voorwaarde dat de aan het onderdeel gekoppelde materiaalpaspoort compatibel is. Net daar knelt vandaag het schoentje. TEN bvba gaat op zoek naar een universeel materialenpaspoort om een einde te kunnen maken aan de versnippering in België en Europa van verschillende systemen. Met een universeel systeem kunnen materialen uit het ene gebouw veel makkelijker opnieuw worden toegepast in een ander.
  • Een ander project is ‘Herbronnen’ en focust zich op circulaire bronbemaling via Aquafin. Hoewel bronbemaling (oppompen van grondwater tijdens bouwwerken) vandaag vaak bouwtechnisch de enige oplossing is om op een veilige en droge manier (nieuw)bouwwerken te starten, vloeien hierdoor jaarlijks miljoenen liters grondwater de riolering in. Slechts naar schatting minder dan 10 procent van alle bemalingen maken gebruik van circulaire principes. Het project wil de technische, financiële en beleidsmatige problemen die circulaire bronbemaling vandaag in de weg staan in kaart brengen en hier duidelijke oplossingen voor aanreiken voor de hele bouwsector.
  • De stad Brugge neemt ook mee de handschoen op. Zij starten een zeer concreet pilootproject: het bouwen van een circulair ontmoetingscentrum in Lissewege. Daarmee wil de stad ook leren zodat ze een strategie kan uitwerken om toekomstige stedelijke projecten circulair aan te pakken.

Meer weten over circulair bouwen?

Check onze website bouwen.vlaanderen-circulair.be >

Overzicht geselecteerde innovatieprojecten

Naam van het project Naam indiener Korte projectbeschrijving door de indiener Totaal gevraagde subsidie (max. 80%,
 € 100.000)

Herbronnen - uitdagingen en oplossingen voor circulaire bronbemaling

Aquafin NV Hoewel bronbemaling (oppompen van grondwater tijdens bouwwerken) vandaag vaak bouwtechnisch de enigste oplossing is om op een veilige en droge manier (nieuw)bouwwerken te kunnen starten, vloeien hierdoor jaarlijks miljoenen liters grondwater de riolering in. Slechts bij schatting minder dan 10% van alle bemalingen maken vandaag gebruik van circulaire principes als retourbemaling en/of hergebruik van grondwater. Daar wil het project HERBRONNEN verandering in brengen.
In dit project willen we de technische, financiële en beleidsmatige problemen die circulaire bronbemaling vandaag in de weg staan in kaart brengen en hier duidelijke oplossingen voor aanreiken. We focussen hierbij voornamelijk op het stimuleren van retourbemaling en het verbeteren van de waterkwaliteit om zo het toepassingsgebied voor hergebruik te vergroten. HERBRONNEN wil de dialoog opentrekken naar alle stakeholders en demonstreren dat circulair bronbemaling veilig, gebruiksvriendelijk en betrouwbaar kan gebeuren en wil instrumenten aanreiken om enerzijds een gebruikersplatform op te stellen voor aanbieders en gebruikers van bemalingswater en om anderzijds mee vorm te geven aan het beleidskader.
100.000,00 €

Circulair projectbeton Haven van Antwerpen

Havenbedrijf Antwerpen NV van publiek recht Dit project maakt onderdeel van de aanpak om de aanzienlijke grondoverschotten weg te werken die vrijkomen in de Antwerpse regio tussen nu en 2030 door diverse infrastructuurwerken. Specifiek voor dit project wordt gefocust op het aanpakken van algemene juridische en economische knelpunten en vraagstukken die een valorisatie van mengzanden (en uitbreiding van gerecycleerde/kunstmatige granulaten) in projectbeton blokkeren. De bedoeling is om deze resultaten te gaan toepassen in een Proof of Concept, meer bepaald bij het ontwerp/aanbesteding van het tweede getijdedok (die deel uitmaakt van het Complexe Project ECA). De tweede focus van voorliggende aanvraag ligt op het verder opbouwen van vertrouwen met alle ketenpartners die betrokken zijn bij de valorisatie van circulaire materialen in projectbeton. Hiervoor worden diverse overlegmomenten met actoren gepland om zowel pijnpunten bloot te leggen en vertrouwen te winnen. Daarnaast worden overlegfora georganiseerd met alle leden van de werkgroepen die bezig zijn met het wegwerken van de grondoverschotten en met het Vlaams Projectteam van ECA. 100.000,00 €

De gemeente als circulaire bouwregisseur

Stad Mechelen De ambitie om circulair bouwen te versterken is er bij verschillende centrumsteden en gemeenten in Vlaanderen, maar vaak ontbreken de middelen (tijd en budget) of is het proces nog aangepakt binnen de oude manier van denken en is het te laat om circulaire bouwprincipes maximaal te laten renderen. Om de systeemomslag te maken binnen elk gemeentebestuur is er nood aan een concrete taakbeschrijving en instrumentarium/procesbeschrijvingen van een circulair bouwregisseur.

Via dit project wil de stad Mechelen en VUB Architectural Engineering de rol van de gemeente als circulaire bouwregisseur onderzoeken adhv concrete cases waarin de gemeente telkens een andere rol speelt (van bouwheer, vastgoedbeheerder tot vergunningsverlenende overheid). Doelstelling is om tot een concreet instrumentarium en procesbeschrijvingen te komen zodat iedere gemeente in Vlaanderen de transitie naar circulair bouwen kan versnellen en implementeren. Deze zullen tot stand komen aan de hand van een reeks intergemeentelijke workshops en workshops met andere bouwactoren voor de specifieke cases.
93.142,56 €

Circular Building: Cooperation is Key

Kloeckner Metals Belgium nv Jansen by ODS, Bureau Bouwtechniek, Lootens, BUURMAN Antwerpen en Franck zetten een eerste stap en starten een innovatief project waarin samenwerking rond de circulariteit van bouwmaterialen op een hoger niveau wordt gebracht. Opportuniteiten (gezamenlijke business, ruimer hergebruik van gebouwcomponenten, tijdelijke stockage, samenwerkingen tussen materialenhubs,…) en knelpunten (lage efficiëntie van selectieve sloop, gebrekkige karakterisatie van gebruikte componenten t.b.v. architecten, complexe planning van logistiek en behandeling componenten,…) van een dergelijke samenwerking worden grondig bestudeerd. De coöperatie wordt fysiek ondersteund door drie onderscheiden materialenhubs (de Circulair Staal-hub o.l.v. Jansen by ODS en Lootens; de materialenhal van BUURMAN waar de focus ligt op lokale afzet van houtproducten; de gevelstenen-site van Franck). Het ultieme doel van het project is het aantonen van de meerwaarde van dergelijke coöperaties rond circulaire bouwmaterialen en -systemen. 100.000,00 €

Bouwen van een circulair ontmoetingscentrum te Lissewege (Brugge)

Stad Brugge Stad Brugge beschikt over een zeer gevarieerd en rijk patrimonium (van meer dan 500 gebouwen) en is daardoor een van de grootste vastgoedeigenaars in Brugge en omgeving. Als stadsbestuur zijn we bewust van onze voorbeeldrol binnen de maatschappij. We proberen systematisch een voortrekkersrol te nemen binnen nieuwe ontwikkelingen. Na jarenlange ervaring op te bouwen met energiezuinig bouwen en renoveren, is de tijd rijp geworden om duurzaam te leren omgaan met (bouw)materialen en dus voor circulair bouwen. Dit zal op een zeer praktische manier aangevat worden, namelijk door een pilootproject op te zetten: het bouwen van een circulair ontmoetingscentrum in Lissewege. Door deel te nemen aan de gerichte call ‘Projecten circulaire bouweconomie’ kan de ambitie naar een hoger niveau getild worden en kunnen grotere en snellere stappen richting een circulair gebouwenpatrimonium gezet worden. Mede door de brede expertise en verschillende invalshoeken van de drie partners kan de stap gezet worden van een eenmalig project naar een strategie waarbinnen toekomstige projecten kunnen aangepakt worden en evolueren. 100.000,00 €

Circulaire gevelmodules

Sagoma Group Dit project is een partnership tussen Sagoma Group (deel van Marchetta bouwgroep), Vandersanden, Lambrechts-Nicolaes begeleid door Mosard, Sirris en Econocom. Het project focust enerzijds op het technisch integreren van bouwcomponenten om tot circulaire Mosard gevelmodules te komen en anderzijds het opzetten van een Circular Economy Service Model (CESM) rond de gevelmodules. De voornaamste knelpunten rond dit CESM zullen gezamenlijk aangepakt worden in groepsessies. Meer specifiek worden 3 verschillende circulaire business modellen geëxploreerd en afgewogen, de circulaire keten wordt afgestemd en concreet ook voor de demonstrator uitgewerkt, Bestaande tools en afwegingskaders worden toegepast onder begeleiding van Sirris en Econocom om het business model, juridisch kader en knelpunten te bestuderen zodat er voor alle partijen tot een win-win gekomen kan worden. Finaal wordt ter kennisdeling en als demonstrator een modulaire (buiten)kantoorruimte gebouwd welke verplaatsbaar is en kan gebruikt worden bij de disseminatie van het project (vb. te gebruiken op beurzen). 100.000,00 €

CESCO XL

Groep Van Roey Rekening houdend met de gewenste betaalbaarheid, aanpasbaarheid en duurzaamheid van woningen, willen we een nieuw circulair woonconcept introduceren, waarbij we inzetten op een innovatieve samenwerkingsvorm tussen sleutelfiguren binnen de waardeketen van vastgoed: bewoners, ontwerpers, uitvoerders, investeerders en gebouwbeheerders.

We wensen dit te doen adhv een nieuw businessmodel: een Circular Economy Service Coalition (CESCo) sluit als centrale partij enerzijds een service-overeenkomst af met bewoners voor “wonen als een dienst” en anderzijds prestatiegerichte contracten afsluit met professionele partners voor circulaire producten en diensten. Deze CESCo zien we als een nieuwe samenwerkingsvorm tussen bestaande spelers binnen de bouwsector.

Om hiertoe te komen willen we volgende acties ondernemen:
• Total-Cost-of-Ownership-denken (TCO) versterken: veranderingsgerichte circulaire bouwoplossingen selecteren op basis van levenscycluskost ipv initiële kost.
• Een draagvlak creëren bij de eindgebruiker: focus op betaalbaarheid (op basis van TCO) en aanpasbaarheid
• Een alternatieve samenwerkingsvorm uitwerken tussen verschillende stakeholders met aandacht voor ieders risicobeheer
100.000,00 €

Overstijgen van barrières voor Circulair Bouwen door verkenning van de verzekerbaarheid van circulair bouwen en circulaire gebouwen

SECO BELGIUM nv/as De bouwsector kenmerkt zich door mechanismen die de risico’s van projecten (her)verdelen tussen aannemers, bouwheren, ontwerpers, producenten en verzekeraars. Die mechanismen zijn gerelateerd aan 1. wetgeving rond de verantwoordelijkheden, 2. technische garanties.
 
Het is binnen die structuur dat de verschillende partijen hun rol kunnen en durven opnemen, en komen tot realisaties. En het is net die structuur die wankelt bij circulair bouwen. Het gevolg hiervan, onzekerheid over de verzekerbaarheid van circulair bouwen en circulaire gebouwen, is één van de belangrijkste barrières voor de bouwsector om daadwerkelijk stappen te zetten in deze transitie. Dit is onze motivatie om deze studie aan te vatten.
 
We zijn overtuigd dat het mogelijk is om deze barrière te overstijgen. Samen met een groep van koplopers uit de bouw- en verzekeringssector verkennen we de barrière, verdiepen we ons in de mogelijkheden om ze te overstijgen en verknopen we onze inzichten tot een bruikbaar raamwerk voor kwaliteitsvolle informatie. Tot slot vinden we het onze taak om de vergaarde inzichten te delen met regelgevers, beleidsmakers, de bouwsector en hun verzekeraars, in functie van implementatie.
100.000,00 €

CESGO!

SuReal Het CESGO!-project staat voor “CESCO’s GO!” en heeft als doel het speelveld voor CESCO’s (Circular Economy Service COmpanies) voor te bereiden.

Waar er vandaag heel wat ESCO’s (Energy Service COmpanies) bestaan, zijn er slechts een beperkt aantal CESCO’s. Veelal betreffen het pilootprojecten, waarbij de doorgroei van ‘Innovators’ naar ‘Early Adaptors’ ontbreekt. Het is bijgevolg maatschappelijk waardevol om business modellen voor CESCO-projecten te ontwikkelen aangezien deze inzetten op het sluiten van kringlopen van materialen.

Dit project focust daarom op het effenen van het speelveld voor CESCO’s. Hiervoor worden 3 luiken onderzocht:
- Economisch: In welke marktsegmenten kan een CESCO circulaire concepten economisch competitief inzetten?
- Juridisch: Hoe kan een CESCO producten ‘as-a-service’ aanbieden?
- Technisch: Resulteren de beoogde producten van een CESCO in een lagere milieu-impact én zijn ze compatibel met elkaar?

Deze informatie wordt vervolgens gedissemineerd. Enerzijds aan fabrikanten, aannemers, bouwheren,… om CESCO’s te lanceren. Anderzijds aan overheidsinstanties om te duiden waar ondersteuning nodig is voor de verdere marktuitrol.
100.000,00 €

Passief Rijhuis in de Stad

Passiefhuis-Platform / Pixii In Vlaanderen staan nog een heleboel te verbouwen eengezinswoningen. Maar als je als particulier verbouwt volgens circulaire principes, dan bots je al snel op een aantal hordes: er is een heel bos aan uiteenlopende criteria rond circulariteit waarin de particulier met beperkte kennis van de materie de bomen moet zien. Ook de vertaling van theorie naar praktijk ontbreekt. De lijst met vragen tijdens de afbraak, de ontwerpfase en de heropbouw wordt steeds groter. Daarnaast zijn er een heleboel financiële en juridische vragen en uitdagingen. Er is nood aan ontzorging en begeleiding voor particuliere circulaire bouwprojecten.
In dit project willen we op basis van geïdentificeerde knelpunten (en kansen), zowel in de klantenreis, de bouwpraktijk als in de trajectbegeleiding een breder begeleidingsproces ontwikkelen dat nadien door een professionele partij kan worden aangeboden aan andere geïnteresseerde bouwheren. Het trajectbegeleidingsproces wordt zo in kaart gebracht en zal dienen als roadmap voor de ontwikkeling van een opleiding voor renovatiebegeleiders die particulieren willen begeleiden bij hun circulair bouwproject.
98.871,76 €

Schoolgebouwen in beweging

Stedelijk Onderwijs Antwerpen De manier waarop tijdelijke klassen nu voorzien worden is een dure en weinig duurzame oplossing, hier willen wij een alternatief voor uitwerken. Hiervoor focussen we op de 3 belangrijkste domeinen waar we momenteel barrières identificeren:
• Didactische visie van de toekomst
De visie over hoe de didactiek er binnen een school uit moet zien is al meerdere keren gewijzigd, telkens gedreven vanuit maatschappelijke veranderingen. We zien vandaag een verhoogde interesse in brede scholen waar grotere klassen de norm zijn. Bouwkundig zijn deze gebouwen  niet te vergelijken met de eerder klassieke school van een gang met klassen.
• Techno-economisch
Door eenzelfde kwaliteit na te streven als een nieuwbouw zal de investeringswaarde per definitie hoger liggen dan de gekende containerklassen. De oplossing zit echter in de hogere restwaarde van de modules waarbij ze zonder aanpassingen gebruikt kunnen worden in een andere tijdelijke school of  geïncorporeerd kunnen worden in een nieuwbouwschool.
• Juridisch
Het is niet evident om dergelijke innovatieve projecten te organiseren tussen een publieke en een private partij gezien de vigerende wetgeving op de overheidsopdrachten.
97.554,00 €

UP

Cordium Binnen ‘UP’ cyclen we verouderde sociale woningen up en creëren we kansen voor gezinnen met beperkte financiële middelen om een eigen woning te verwerven.
Traditioneel worden verouderde woningen waarvoor de renovatiekost te hoog oploopt uit verhuur gehaald en verkocht op de openbare markt. Woningprijzen worden hier opgedreven door schaarste. Vaak kopen speculanten woningen op o.w.v. hun gunstige ligging, om deze nadien met hoge marges te verkopen.
Ervaring leert dat alleenstaanden of gezinnen met beperkte financiële middelen, d.i. segment van de huurders van de SHVM en tevens de doelgroep voor dit project, niet makkelijk een eigen woning kunnen verwerven, en mochten ze dit al kunnen dan niet de middelen hebben om de woning duurzaam te renoveren.
Aan de hand van een concreet project, bestaande uit 32 bescheiden woningen in de omgeving van Hasselt, gaan we op zoek naar juridische en financiële oplossingen om deze woningen betaalbaar naar onze doelgroep te kunnen brengen, mét de zekerheid dat ze energetisch & veranderingsgericht verbouwd worden, duurzaam onderhouden en hersteld worden én hun sociale woonfunctie behouden en dat meerdere cycli na elkaar.
100.000,00 €

CIA² - Circulaire Intelligente Interieur Architectuur & Aanpak

AVC GEMINO CIA² staat voor Circulaire Intelligente Interieur Architectuur & Aanpak. De partners AVC Gemino, Designregio Kortrijk, Bopro en Ingenium zijn pleitbezorgers van de circulaire bouweconomie, maar zien dat de circulaire principes in de praktijk nog te vaak niet worden toegepast. Dit komt omdat het bouwproces nog te weinig holistisch wordt benaderd en er te weinig ketensamenwerking is.

Om hieraan te verhelpen, willen de CIA²-partners de noden en belangen van de verschillende types stakeholders gedurende diverse aspecten en fasen van het bouwproces in kaart brengen. Deze matrix legt bloot waar eventuele belangenconflicten spelen en waar zich de raakvlakken bevinden, die kansen op duurzame meerwaarde bieden.

Op basis daarvan wordt samen met stakeholders en aan de hand van pilootprojecten een open source strategie, inclusief draaiboek en specificaties voor interfaces, voor circulaire interieurbouwprojecten uitgewerkt. CIA² stelt dit model ter beschikking voor iedereen die met circulaire bouwprojecten aan de slag wil gaan. Het model kan zo telkens worden verfijnd en geoptimaliseerd voor andere fasen en aspecten van het bouwproces.
100.000,00 €

Circul'Air - Aanpasbare Ventilatieconcepten voor Veranderingsgericht (Ver)bouwen

Universiteit Antwerpen - Departement Bouwkunde - Onderzoeksgroep EMIB Traditionele ventilatiesystemen kunnen obstakels vormen in een veranderingsgerichte (ver)bouwpraktijk. Circul'Air is een pilootproject dat alternatieven onderzoekt en demonstreert die beter aansluiten bij een circulaire economie. Gebruik makende van simulaties en prototypes worden oplossingen uitgewerkt om een verhoogde compatibiliteit te realiseren tussen innovatieve ventilatieconcepten enerzijds en systemen voor een veranderlijke functieverdeling anderzijds. Innovatieve ventilatieconcepten worden gedocumenteerd, kosten en baten worden tegen elkaar afgewogen en bestaande ‘algemene’ ontwerprichtlijnen en fiches voor ‘veranderingsgericht bouwen’ (OVAM, 2015, 2016) worden uitgebreid met specifieke ontwerprichtlijnen voor aanpasbare ventilatie. In situ prototypes van innovatieve ventilatieconcepten worden in een 'brede' school toegepast als demonstratieproject om de (ver)bouwsector te sensibiliseren dat ventileren anders (aanpasbaar) kan. 100.000,00 €

CABRIO, Circulaire Administratieve Bepalingen en Richtlijnen In Overheidsopdrachten

BLIEBERG A.C.E. Het opnemen van circulaire criteria in (de administratieve bepalingen van) bestekken voor open of beperkte procedures (met al dan niet de prijs als enige criterium) stuit vooralsnog op moeilijkheden; Deze staan een snelle verbreiding van circulair bouwen in de weg. het gaat om bv.
- het ontbreken van circulaire voorbeeldbestekken en van ervaring met circulair bouwen,
- het mogelijk vermengen van aanbestedingen voor werken met aanbestedingen voor diensten, voornamelijk bij het willen toepassen van een product-dienst-combinatie
- het mogelijk vermengen van "aanbestedingen" met "offerteaanvragen", bv. bij het willen toepassen van gerecupereerd materiaal

Dit terwijl precies het opnemen van circulaire criteria  in bestekken een groot deel van de bouwmarkt zal verplichten hierover na te denken.  De hefboom kan enorm zijn.
Het opnemen van circulaire criteria kan heel divers zijn, van laagdrempelig (XS) tot zeer uitgediept (XL), en dit naargelang de ambitie van de opdrachtgever.
Het onderwerp van dit project is “type-omschrijvingen” mee te geven voor verschillende ambitieniveaus (XS-S-M-L-XL);  het onderwerp is niét om een circulaire meetlat op te stellen of naar voor te trekken;
98.000,00 €

De Sociale Watersprong

BAM Belgium Oudere sociale woningen hebben geen (regen)wateropvang en -recuperatie. Ook bij renovaties van die woningen wordt er zelden actie ondernomen, bij gebrek aan terugverdien effecten. Het betreft > 50.000 woningen in Vlaanderen. Bijgevolg gaat één van onze meest kostbare grondstoffen verloren, miljarden liters water!
Probleem: hoe kunnen we het (regen) water in de desbetreffende wijken een lokaal en rendabel tweede leven geven waarbij alle partijen winnen?
Oplossing: een circulaire (ver)bouwdienst, waarbij we bestaande sociale woningen voorzien van regenwateropvang, eventueel grijswaterrecuperatie én hun waterfactuur reduceren. De investering wordt terugbetaald door besparing in de waterfactuur, met een “niet meer dan vroeger principe” (of een beetje minder).
De regenwatervoorzieningen worden duurzaam ontworpen, aangelegd, gefinancierd en onderhouden. Ze zijn slim en collectief op “wijkniveau”. Waterverbruik wordt gemonitord en we voorzien “bewoners-coaching”.
We bestuderen waterrecuperatie as-a-service en evalueren het nut van een heus “Water Prestatie Contract” (WPC).
We dragen bij aan een reëel probleem en zorgen ervoor dat water betaalbaar blijft voor een kwetsbare groep.
100.000,00 €

Partnerschap overheid-privé experimenteert met digitaal voorbereide circulaire sloop

ARCADIS Belgium NV Het stadsbestuur van Roeselare wenst het huidige, verouderde, niet energiezuinige en onderhoudsonvriendelijke stadhuiscomplex te vervangen door een nieuwbouw waarin het historische gedeelte van het huidige stadhuis geïntegreerd wordt. Om deze nieuwbouw mogelijk te maken, moet een divers aantal panden gesloopt worden. Het stadsbestuur wenst dit op circulaire manier aan te pakken, maar stoot hierbij op verschillende praktische struikelblokken. Om een circulaire sloop in de praktijk te brengen, moeten alle (bouw)partners de handen in elkaar slaan. 

Door een uitgebreide digitale inventarisatie, gekoppeld aan een BIM-model, wensen we een correct beeld te genereren van het circulair potentieel van de te slopen panden. Op basis hiervan passen we het sloopbestek aan zodat de aannemer ertoe aangezet wordt bepaalde herbruikbare elementen circulair te slopen, zonder dat dit een grote impact op budget en planning teweegbrengt. Eveneens laat deze aanpak toe om voortijdig verwerkingsstromen te visualiseren en bij te sturen.
55.000,00 €

Data-driven sloop en recyclage: matchen van vraag en aanbod van materiaalstromen

Tracimat bzw Het project zal door het bevorderen van samenwerking en transparantie doorheen de keten barrières uit de weg helpen bij het slopen van gebouwen en daaropvolgend hergebruik/recyclage van de hieruit gerecupereerde materialen. De sloopbeheerorganisatie staat hierbij centraal, die op het juiste moment en op de juiste schaal over de relevante data van ‘te slopen gebouwen’ en ‘vrijkomende materiaalstromen’ beschikt om vraag en aanbod te matchen.
Het project zal, a.d.h.v. praktijkprojecten, onderzoeken op welke manier een brug kan gemaakt worden tussen de sector van de sloop en materiaalproducenten.
- Er is een groeiende vraag van materiaalproducenten naar specifieke materialen die vrijkomen bij sloop. Deze meer zuivere materiaalstromen kunnen dienen als (primaire) grondstof voor nieuwe producten.
- Er liggen bij de sloop nog vele kansen voor recupereerbare materialen waarvan de kringloop momenteel nog niet (voldoende) gesloten is of waar we een meer hoogwaardige recyclage kunnen toepassen (aanbod).
Het einddoel is een proof of concept, dat aantoont hoe samenwerking, informatieverzameling en -deling en afstemming binnen de keten leidt tot meer hergebruik en meer (hoogwaardige) recylage.
100.000,00 €

CircuBestek

Redactiebureau Palindroom Ons ambitieus project zal er voor zorgen dat voorschrijvers gemakkelijk hun weg vinden naar bestekteksten van circulaire materialen en technieken. Zo zullen deze materialen meer voorgeschreven en toegepast worden. Dit zal leiden tot meer circulaire gebouwen en fabrikanten van circulaire oplossingen zullen de vraag naar hun circulaire oplossingen zien toenemen.

Uiteraard vorm het gebruik van circulaire materialen geen garantie voor een circulair gebouw en is de ontwerpaanpak is zeker zo belangrijk. Maar anderzijds vormt de materiaalkeuze een niet te onderschatten sluitstuk van een circulair project. Door een platform aan te bieden van circulaire bestekteksten én door integratie met bestaande structuren (VMSW en C3A) kunnen we op dit vlak wel degelijk een verschil maken.

Een expertenpanel van architecten, fabrikanten, juristen en vertegenwoordigers van VMSW en C3A, zal input geven over de gewenste aanpak en opbouw en zal het platform uittesten. Een garantie dat het platform tegemoet zal komen aan de wensen uit het werkveld. 

Met VIBE en Blieberg beschikken we in ons team over specialisten met veel kennis over circulair bouwen met veel ervaring in het opstellen van bestekteksten.
100.000,00 €

BIM-Integrum

Beneens bouw en interieur We willen een systeem opzetten om alle gebruikte materialen in de juiste hoeveelheid en op de juiste positie in het gebouw toe te wijzen. Door hiervoor een systematiek te ontwikkelen en te koppelen aan het BIM-model genereren we enkele bijkomende voordelen zoals As-built, PID, onderhoudsrichtlijnen en urban mining in één overzichtelijke, gebruiksvriendelijke viewer.  We gaan  gebruikte materialen een nieuw leven geven. Er dringt zich de absolute noodzaak op van een materialenpaspoort inclusief een helder overzicht van het type materiaal, staat en locatie binnenin het gebouw. De eerste pilootprojecten met betrekking tot materiaalpaspoorten, madasters en dies meer, zijn parallel van elkaar ontwikkeld en zijn met andere woorden niet meer dan een loutere catalogisering die in de praktijk niet de grote verandering teweegbrengt die nodig is. Los van het feit dat de meeste ‘materiaalpaspoorten’ enorm veel monnikenwerk betekenen voor de bouwbedrijven. Vandaar dat er nood is aan een werkbare en gebruiksvriendelijke tool waarmee men al de informatie vanuit een doorgedreven BIM model naar een bruikbaar grondstoffendepot transformeert. 97.500,00 €

CIRCAT - circulair aanbestedingpakket voor technieken

studiebureau r. boydens nv Circulair bouwen spitst zich in Vlaanderen vooral toe op een slim ontwerp en doordachte materiaalkeuzes.
Dit betekent dat de ontwerper inzet op aanpasbaarheid van het plan en demonteerbaarheid van bouwsystemen. Daarnaast ligt het accent op een keuze aan materialen die op het einde van hun levenscyclus opnieuw gerecupereerd of gerecycleerd worden. Op het vlak van technieken (HVAC, elektriciteit en sanitair) zien we dat er nog steeds sprake is van een voornamelijk lineair economisch model. We zien naast het 'as a service model' weinig toepassingen van circulair ontwerp ontstaan. Door in te zetten op een wisselwerking tussen een technisch ontwerpteam, industriële marktspelers en een vooruitstrevende bouwheer, willen we een pakket aan relevante circulaire gunningscriteria voor technieken ontwikkelen dat op een gewogen manier de technieken evalueert. Het pakket kan als aanvulling gebruikt worden op de klassieke gunningscriteria, en kan doorheen de tijd zwaarder gaan wegen, om zo stappen in de juiste richting te belonen zonder afschrikeffect. Via een innovatieve aanbestedingsformule zal het pakket meteen ingezet worden in de praktijk zodat we de haalbaarheid en impact kunnen toetsen.
99.889,00 €

Een circulaire gevelsteen voor DING, de nieuwe vleugel van Design Museum Gent

Sogent Dit project vloeit voort uit het bouwproject DING (Design in Gent), een nieuwe vleugel voor Design Museum Gent die in de periode 2022-2024 gebouwd zal worden. Binnen dit bouwproject streven we naar duurzaamheid in al zijn facetten. Dit is geen evidente keuze binnen een museumcontext met zeer specifieke eisen, o.a. op vlak van klimatisatie naar objecten, personeel en bezoekers toe. Bovendien wordt het geheel nog complexer gemaakt door de aanwezigheid van 2 beschermde monumenten op de museumsite en een vleugel uit 1992, waarop de nieuwe vleugel zal aansluiten. Nu reeds probeert het museum in zijn dagelijkse werking de ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te houden en maatschappelijk relevante thema’s in zijn diverse tentoonstellingsprogramma te verweven. Dit willen we doortrekken naar DING, door de steen waaruit de gevel zal opgebouwd worden maximaal uit gerecupereerd materiaal te gaan vervaardigen. Op die manier hopen Design Museum Gent en partners letterlijk en figuurlijk hun steentje bij te dragen aan de verspreiding van de principes van het circulair bouwen en een voortrekkersrol op te nemen wat innovatie betreft in Vlaanderen en daarbuiten. 98.356,57 €

Platform voor Circulaire Bouwknopen - delen van werfervaring voor het vertrouwensvol uitvoeren van bouwknopen voor de circulaire economie

LabLand We weten uit ervaring dat heel wat circulaire bouwknopen uitgepuurd worden op bouwwerven. Gedreven aannemers halen er architect, producenten en bouwheer bij om een kwaliteitsvolle bouwknoop te realiseren.

Maar hoe die innovatieve aansluitingen tussen de materialen van bijvoorbeeld vloeren, wanden en daken precies gemaakt worden, die kennis wordt zelden verder gedeeld. Op dit moment werken vele aannemers op hun eiland apart aan de circulaire bouweconomie. Hierdoor, en door de ratrace van ieder bouwproject, vallen ze (deels) terug op gekende bouwknopen en bevestigingsmethodes.

Met dit project willen we de opbouw van circulaire praktijkervaring, die steunt op de kennis en kunde van het bouwmétier zelf, stimuleren. In plaats van labels of controlemechanismen die een extra last vormen en de transitie eerder lijken te vertragen dan versnellen, gaan wij onderzoeken en testen hoe we met innovatieve samenwerkingsvormen en kennisstromen, samen met de praktijk, steeds meer circulaire bouwknopen kunnen uitpuren, documenteren, en valideren.

Hiervoor zullen we cocreatief een “platform” opzetten om te experimenteren hoe we werfervaring kunnen capteren en de opbouw daarvan versnellen.
100.000,00 €

Co-creatie van een circulaire waardeketen voor EQUITONE

Etex Services Doelstelling: de transitie naar een circulaire waardeketen voor EQUITONE in samenwerking met alle ketenpartners creëren en implementeren in enkele pilootprojecten.
Via dit project wensen we onze huidige lineaire waarde- en supply chain doen shiften naar een circulaire waardeketen in samenwerking met alle ons ketenpartners (R&D, aankopers klanten, projectontwikkelaars, architecten, leveranciers, installateurs, logistieke partners, recycleurs, productiesites, certificatie-organisaties, overheid, etc.

Het project vertrekt vanuit het partnerschapsmodel waarbij met alle partners in de keten wordt nagedacht over de circulaire challenges van het bouwmateriaal ‘Equitone’. Vanuit deze challenges wordt dan gekeken welke samenwerking moet opgezet worden met elk van deze partners in de keten om de circulaire challenges zoals ‘omschakelen van virgin naar recycled content’, ‘creëren van closed loops met eigen producten/componenten en materialen’, verlengen van de levensduur van het product door re-use, re-manufacturing of refurbishment’ en ‘oplossingen voor recyclage en eventuele upcycling van de einde gebruiksproducten’.
100.000,00 €

Universeel materiaalpaspoort voor “grondstofdepot 2.0”

TEN bvba In samenwerking met een consortium wordt in 2021 het meest circulaire kantoor (’t Centrum) van België gebouwd.

Elk onderdeel van het gebouw is herbruikbaar of uitwisselbaar op voorwaarde dat de aan het onderdeel gekoppelde materiaalpaspoort compatibel is. Omdat het kantoor 100% demontabel is, is het gebouw op zich een grondstofdepot voor toekomstige uitbreidingen of voor andere projecten.
De naam “grondstofdepot 2.0” is belangrijk om geen verwarring te creëren met bestaande definities. Een universeel materiaalpaspoort is onontbeerlijk om de verschillende elementen uit het grondstofdepot 2.0 correct te kunnen beschrijven. Het is ook essentieel om het hergebruiken van materialen ruimer in te kunnen zetten dan enkel voor ’t Centrum. Er zijn in België en bij uitbreiding ook in de rest van Europa reeds verschillende materiaalpaspoorten. Het veelvoud van verschillende systemen leidt tot een versnippering waardoor samenwerken een probleem vormt.
Grondstofdepot 2.0 gaat conceptueel veel verder dan wat er momenteel mogelijk is met de materiaalpaspoorten. Het is daarom belangrijk om toenadering te zoeken met de verschillende ontwikkelaars om nieuwe mogelijkheden in kaart te brengen.
100.000,00 €

Circulair beton: naar een betonakkoord voor Vlaanderen

Groen Beton Vert  vzw Er is een stijgende vraag naar “circulair beton” met gerecycleerde granulaten of alternatieve bindmiddelen en het aantal bedrijven die innovatief ‘groen’ beton aanbieden groeit gestaag. Toch blijft de grote golf van circulaire betonprojecten uit. Projectambities verwateren of kampen met praktische problemen en de pilootprojecten blijken niet zomaar opschaalbaar. Het gebruik van circulair beton is geen evidentie en de keten is niet optimaal georganiseerd
Daarom zet het huidige partnerschap in op een “top-down” systemische aanpak, waarbij wordt gemikt op een engagement op Vlaamse schaal van alle relevante partijen. Naar analogie met het Nederlandse Betonakkoord zetten we een gezamenlijk ambitieus pad richting toekomst uit
In cocreatie met alle stakeholders formuleren we antwoorden op de belangrijkste systeemknelpunten: integratie van duurzame oplossingen in aanbestedingen, gebrek aan vertrouwen en goede ketenwerking, tekort aan hoogwaardige granulaten
We werken ook instrumenten uit om dit engagement te vertalen in concrete resultaten op technisch (typebestekteksten voor sloop en betonwerken, nieuwe marktvormen) en beleidsvlak (incentives, verplichtingen, sturen materiaalstromen)
99.912,00 €

Het Archelier

TEKEN architectuur

Het Archelier is een nieuwe schakel in het waardenetwerk, nodig om de transitie naar de circulaire economie te realiseren. Als voorbeeld van een ‘Interdisciplinair Circulair Architectuur Laboratorium’ of kortweg ICAL, ondersteunt het architecten en bouwteams bij keuzes met betrekking tot circulair bouwen. Deze complementaire samenwerking is essentieel omdat er in de klassieke architectuurpraktijk weinig plaats is om het takenpakket nog verder uit te breiden met onderzoek naar circulair bouwen.

Het doel van het project is in eerste instantie om te concretiseren op organisatorisch niveau door het Archelier op te richten (Architectuur + Atelier), en op praktisch niveau door het prangende vraagstuk van de circulaire bouwknopen aan te pakken. Door licht te werpen op goede en slechte praktijken en bestaande of nog-te-ontwikkelen oplossingen, inspireert het project de Vlaamse bouwsectoren om te innoveren en de transitie in te zetten.

Concreet zal het Archelier een bedrijfsmodel op basis van interdisciplinaire partnerschappen in de praktijk testen en hiermee geloofwaardige, praktijkgerichte en breed gedragen oplossingen ontwikkelen voor de circulaire bouwsector.
100.000,00 €

Parkgebouw Eiland Zwijnaarde: ambitieuze praktijkcase inzake circulariteit, flexibiliteit en rendabiliteit

Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Oost-Vlaanderen POM Oost-Vlaanderen en PMV willen een Parkgebouw oprichten op Eiland Zwijnaarde. De ambitie ligt hoog: dit moet dé referentie worden inzake community building, circulariteit en flexibiliteit zonder de rendabiliteit uit het oog te verliezen.
Via dit project worden de principes inzake circulariteit en aanpasbaarheid in het bestaand financieel investeringsmodel ingebouwd. Op basis van dit model wordt een vrij beschikbare rekentool ontwikkeld die ook voor andere bouwheren, investeringsmaatschappijen, ontwerpers (architecten en ingenieurs), overheden,… nuttig is.
Daarnaast is er in België zeer weinig ervaring met publiek aanbesteden van gebouwen van deze omvang ( >7000m²) en met deze functie. Een goede keuze van de aanbestedingsprocedure, samenwerkingsvorm, gunningscriteria, functioneel omschrijven van de opdracht en het selecteren van een geschikte bouwpartner zijn elementen die deel uitmaken van dit project. Zowel POMOV als KULeuven beschikken over technische expertise en relevante ervaring inzake disseminatie zodat verschillende stakeholders worden bereikt. Het project leidt tot kennisopbouw inzake circulair en flexibel bouwen en betekent tegelijk een stimulans voor nieuwe projecten.
100.000,00 €

CircuLab Limburg

POM Limburg Circulaire Campus (CirCa) Limburg is een nieuwe, multidisciplinaire samenwerking op het wetenschapspark in Diepenbeek die tot doel heeft om vanuit verschillende expertises en een breed perspectief circulaire bouw te promoten. Dit multidisciplinair onderzoeks- en valorisatiecentrum willen we centraliseren in een circulair gebouw, CircuLab, op campus Diepenbeek.

Met ondersteuning van Vlaanderen Circulair zullen we een bijkomend leer- en onderzoekstraject koppelen aan het ontwerp- en bouwproces, met als doel om het aanbestedingslandschap voor circulaire bouw grondig te veranderen. Verschillende plaatsingsprocedures voor aanbesteding worden hierbij verkend en geëvalueerd, zodat finaal een cookbook ontstaat dat het voor opdrachtgevers eenvoudiger maakt om circulair te bouwen. Ter ondersteuning van de geoptimaliseerde aanbestedingsprocedure wordt het gebouw doorgedreven circulair ontworpen en wordt de business case van het gebouw bestudeerd, waarbij telkens bestaande tools worden geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd. Alle relevante bouwpartners (aannemers, architecten, …) worden betrokken om tot een optimaal samenwerkingsmodel te komen dat conflict vermijdt.
100.000,00 €

Deel dit artikel

CATEGORIEEN

Actua