Op zoek naar inspiratie voor een citytrip-met-inhoud deze zomer? We hebben een suggestie. De bestemming ligt niet ver van hier aan het water. Er zijn veel circulaire verhalen te ontdekken. En je hoeft er zelfs je beste Frans niet voor boven te halen. Zin in? Lees verder en volg ons naar… Rotterdam!
Innovatie inspireert. Het loont dan ook om even over de grens te kijken. Zeker naar Rotterdam. De stad omarmt al jaren het idee van de circulaire economie onder het uithangbord ‘van zooi naar mooi’. Afvalstromen of verlaten plekken die in de perceptie ‘zooi’ of ‘vies’ zijn, krijgen een nieuwe bestemming. Experimenten met projecten die bruggen trachten te bouwen tussen natuur en bebouwde omgeving, economie en samenleving tonen de ambitie om het voortouw te nemen in creatieve en circulaire stadsontwikkeling. We lichten er enkele projecten uit het oude havengebied voor je uit, geïnspireerd door een studiereis die we in april maakten met het Leuvense Stad en Architectuur vzw.
M4H, Merwe-vierhavens
Het Merwe-Vierhavensgebied was ooit één van de grootste fruithavens ter wereld. Vandaag wordt het volop herontwikkeld door het Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Rotterdam onder de naam M4H. Er komt een mix van wonen, werken en studeren. Vandaag staat de ontwikkeling op een belangrijk scharnierpunt: van strategie- en planvorming naar uitwerking en uitvoering.
M4H is de Rotterdamse broedplaats, proeftuin én etalage voor een circulaire toekomst. Collectiviteit vormt de basis voor deze circulariteit: kennis, ruimte en logistiek worden in fysieke en digitale netwerken gedeeld. Met nieuwe innovatieve (drijvende) woonvormen en slimme mobiliteit wordt de duurzame groei van de stad mogelijk gemaakt. Zowel startups als volwassen bedrijven vinden er hun plek. Zo is er sinds 2014 bijvoorbeeld de Keilewerf (Vierhavensstraat 56), een creatieve broedplaats waar inmiddels ruim 80 ondernemers uit de maakindustrie zijn genesteld, verdeeld over twee gebouwen. Update: op 28 juni is de loods getroffen door een grote brand. De activiteiten zijn tot as herleid. De dromen en de ondernemerszin blijven overeind. Ondersteun de Keilewervers via deze inzamelingsactie.
Ook op het gebied van klimaat en natuur zal het gebied grondig wijzigen. De stenige vlakte aan het water die het nu is, zal veranderen naar een groen dooraderd gebied. Het geheel wordt een interessant ecosysteem waarbij de havenbekkens dienst kunnen doen als getijdenparken. Die trekken bijzondere planten, vissen en vogels aan die op de grens van zoet en zout leven. En voor de Rotterdammers komt er een extra stukje natuur bij om te wandelen en te picknicken.
Lees hier meer over het beoogde ruimtelijk raamwerk voor M4H: m4hrotterdam.nl/ruimtelijk-raamwerk-m4h
HAKA-gebouw (Vierhavensstraat 40)
Een van de iconische gebouwen in M4H is het voormalige hoofdkantoor van de Handelskamer (HAKA), gebouwd in 1931-1932. In het gebouw van de coöperatieve groothandelsvereniging bevonden zich een koffiebranderij, een theemengerij en een verpakkingsafdeling met daarnaast kantoren, een magazijn en een graansilo. Nadat HAKA eruit trok in de jaren ’60 waren er verschillende overnames. In 2017 kocht een projectontwikkelaar het gebouw en in 2018 deed het tijdelijk dienst als uitvalsbasis van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR). In tal van werksessies, debatten en tentoonstellingen stond de circulaire, inclusieve en klimaatbestendige toekomst van het gebied centraal. Het HAKA-gebouw zal nu duurzaam worden verbouwd tot kantoorlocatie, met respect voor de industriële en monumentale uitstraling.
Kijk ook even om het hoekje! Daar vind je BRUTUS, een ‘artist driven playground’ voor hedendaagse kunst opgericht door het bekende Atelier Van Lieshout. Een waardige cultuurstop.
Eiland Van Brienenoord (Van Brienenoord 5)
Het eiland Van Brienenoord ontstond aan het begin van de 19de eeuw en is 21 hectare groot. Tot enkele jaren geleden was dit eiland nog een wildernis met nauwelijks bewandelbare paden en twee vervallen scoutsgebouwen erop. De gemeente Rotterdam maakte er samen met het Wereldnatuurfonds een getijdenpark van door de natuur langs alle oevers terug te brengen. Vandaag is Brienenoord een fijn natuureiland met bos, grasvlakten, open water en poelen. Schotse Hooglanders lopen er vrij rond. Voor de kinderen is er een avontuurlijke natuurspeeltuin met boomstammen, rivierzand, een klimrek en een wilgentunnel. Op het eiland bevindt zich ook een volkstuincomplex, dat vrij toegankelijk is.
Bezoek je het eiland in het weekend, dan kan je iets eten in Buitenplaats Brienenoord. Dit is de plek waar de voormalige scoutslokalen stonden. Die werden circulair verbouwd. De materialen en zelfs fundering van het oude kamphuis zijn zoveel mogelijk hergebruikt als input voor het nieuwe.
Deze vier ankerpunten liggen verspreid in het oude havengebied. Maar oud is niet versleten. Wat ‘vies’ was werd met een nieuwe visie in volle herontwikkeling gebracht. Door de grondposities van de stad, het ruimtelijke raamwerk én bottom-up initiatieven is er een samenhangend verhaal neergezet. Ook zin gekregen om dit te verkennen? Met de trein ben je zo in Rotterdam voor een boeiende ontdekkingstocht!
De wind in de zeilen voor circulaire havens
Wereldhaven Rotterdam vertoont heel wat gelijkenissen met wereldhaven Antwerpen. Beide steden staan op vele vlakken voor dezelfde uitdagingen, zeker ook op het vlak van circulariteit. Havens zullen immers een cruciale rol spelen in de circulaire transitie omdat ze een belangrijke schakel zijn in globale ketens, omdat er veel economische en industriële activiteiten plaatsvinden, en omdat ze een belangrijk aandeel in de klimaatkwesties hebben. Wat kunnen havens betekenen voor circulaire economie, en vice versa? Ben je geïnteresseerd in het onderwerp, bezoek dan zeker circularports.vlaanderen-circulair.be. Deze website wil een centrale hub zijn en biedt iedereen die werkzaam is in de havensector heel wat praktijkgerichte inzichten en tools om koers te zetten naar een circulaire toekomst.