Het bouwwerkpaspoort, hefboom voor meer circulariteit in de bouw

13/03/2025

Heb jij recent een huis of bedrijfsgebouw gekocht, maar is het gokken naar de materialen die werden gebruikt? Dan kan daar binnenkort verandering in komen, met de mogelijke invoering van het bouwwerkpaspoort. De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) voert volop onderzoek naar de haalbaarheid van dergelijk paspoort, met het oog op onder andere het hergebruik van de bouwmaterialen in het kader van de circulaire economie.

Het onderzoek naar de mogelijkheden van een bouwwerkpaspoort loopt al een tijdje. Evi Rossi, van het team Onderzoek en Monitoring bij de OVAM, legt uit wat het inhoudt: “Je kan het bouwwerkpaspoort het best vergelijken met een inventaris van alle gebruikte materialen in een bouwwerk, zoals: in die muur zitten zoveel bakstenen, we hebben dat soort raam gebruikt en zoveel balken hout van die precieze dikte.” Vandaag wordt deze informatie voornamelijk al bijgehouden door eigenaars van een groter patrimonium, maar op termijn zou iedereen deze informatie moeten kunnen registreren in een handige, digitale tool.

Een eerste, eenvoudige versie van het bouwwerkpaspoort kan bijvoorbeeld focussen op het type en de hoeveelheid van elk materiaal. “In de toekomst willen we een meer uitgebreide set parameters of eigenschappen per materiaal documenteren”, verduidelijkt Evi. “Naarmate de digitalisatie of de interesse toeneemt, kunnen we die lijst uitbreiden met bijvoorbeeld informatie over de producent en hoe de materialen bevestigd werden. Bij bakstenen kan daar dan bijvoorbeeld bijstaan dat die met mortel bevestigd werden, zodat we weten dat die moeilijker los te maken zijn dan wanneer ze werden vastgeklikt.”

Een hele reeks voordelen

Het idee van het bouwwerkpaspoort maakt verschillende zaken mogelijk. “Initieel willen we hiermee natuurlijk de circulariteit bevorderen. Dankzij de data die in zo’n paspoort zitten, kan je gemakkelijker materialen hergebruiken. Zo kunnen we vermijden dat je eerst destructief te werk moet gaan om te ontdekken welke materialen er gebruikt zijn.”

Een ander voordeel is dat onderhoud en herstellingen makkelijker worden gemaakt. “Als je het paspoort goed bijhoudt, kan je goed opvolgen wanneer houten ramen aan onderhoud toe zijn, of wanneer de ventilatiekanalen moeten worden gereinigd, bijvoorbeeld. Als particulier houd je zo’n dingen misschien zelf goed in de gaten, maar de meerwaarde zit hier vooral bij de patrimoniumbeheerder of eigenaar op afstand die zo vlot het overzicht houdt over de verschillende projecten.”

Tenslotte draagt het bouwwerkpaspoort ook bij tot meer veiligheid en gezondheid. Zo verwijst Evi naar de asbestproblematiek. “Mochten we in het verleden gewerkt hebben met een bouwwerkpaspoort, dan zouden we vandaag zeer goed weten waar er overal asbest gebruikt werd. Dan konden we het materiaal veel sneller en veiliger verwijderen. Het bouwwerkpaspoort fungeert op die manier dus ook als preventiemaatregel.” Dit geldt trouwens niet alleen voor asbest, maar ook voor andere materialen die een impact blijken te hebben op de veiligheid en de gezondheid.

 

Doelgroep en digitalisatie

Voor een particulier lijkt het veel inspanning voor wat het oplevert. Toch kan het, net als voor de overheid of de eigenaar van een groter patrimonium, erg waardevol zijn om die inspanning bij bouw, renovaties, onderhoud en herstellingen te documenteren. Of er een onderscheid komt tussen beide doelgroepen, maakt vandaag deel uit van de denkoefening. “We gaan zeer behoedzaam te werk, omdat we geen administratieve taak willen opleggen die geen nut heeft. Integendeel, we willen vermijden dat dezelfde informatie op meerdere plaatsen moet worden geregistreerd.”

Zie het eindresultaat als een generiek dataplatform met veel tools en verschillende spelers, die alle data tussen de nodige stakeholders verzamelt en uitwisselt. “Idealiter koppelen we het bouwwerkpaspoort op termijn aan BIM, Building Information Model. Dit zal het bijhouden van alle gegevens op één plaats vergemakkelijken, maar dat vergt nog een aantal technologische stappen. We verwachten in de toekomst zowel BIM-opties als eenvoudige excelachtige toepassingen aan te kunnen bieden.”, legt Evi Rossi uit.

Praktijkvoorbeelden: bewijs dat het kan

Er zijn vandaag al enkele voorbeelden van bouwprojecten waarbij alle materialen gedetailleerd werden geregistreerd. Dat is bijvoorbeeld het geval bij ‘t Centrum, het circulaire gebouw van KampC in Westerlo. Het bedrijfsgebouw is duurzaam en energieneutraal. Het kan makkelijk aangepast of heringericht worden zonder dat er nieuwe materialen nodig zijn. Bovendien kan het gebouw ook volledig gedemonteerd worden. Alle gebruikte materialen zijn terug te vinden in een Building Information Model (BIM) en in een materialenpaspoort.

 

Wanneer het bouwwerkpaspoort effectief zal ingevoerd worden, moet nog verder worden bekeken. Evi en haar collega’s gaan de komende periode doordacht te werk, zodat het bouwwerkpaspoort een succes wordt: “We doen ons uiterste best om er eerst voor te zorgen dat de digitale uitwisseling van gegevens vlot kan verlopen, voor we het effectief lanceren. De voorlopers zijn alvast mee met het verhaal en zien er de meerwaarde van in, voor zowel grooteigenaars als particulieren.”

Zelf aan de slag met bouwwerkpaspoorten? Of wil je bijdragen aan de verdere ontwikkeling? Doe mee met de Werkagenda Circulair Bouwen.

 

Meer info over bouwwerkpaspoorten > 

 

DOE MEE MET DE WERKAGENDA >